De zes Vaardige Middelen helpen kinderen de oever van negativiteit (faalangst, verzet, depressie, verwarring etc.) te verlaten en de oever van positiviteit (vertrouwen, zin, vreugde, wijsheid etc.) te bereiken.

Kinderen en leerkrachten hebben Vaardige Middelen nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Deze Vaardige Middelen worden de zes paramita’s in het boeddhisme genoemd. Ze worden wel met ‘spaarpotten van positiviteit’ vergeleken: elke keer als ze beoefend worden, worden deze spaarpotten met meer positiviteit gevuld.

Op deze manier helpen ze kinderen steeds meer vanuit  hun eigen intrinsieke wijsheid en compassie te handelen.  De zes zijn:

• Geven/delen
• Discipline
• Geduld
• Inzet
• Concentratie
• Wijsheid

Als de Vaardige Middelen ten behoeve van anderen worden beoefend, vergroten ze de sociale competentie van kinderen. Als ze voor het ‘leren leren’ worden ingezet, verbeteren ze vooral de werkhouding. Ook kunnen ze in het dagelijkse leven worden toegepast, dan worden het levensvaardigheden.

In deze PDF staan de aspecten en tegenpolen van elk Vaardig Middel verder uitgewerkt.

Het ontwikkelen van een complimentencultuur

Blijdschap is sterk verbonden met het ontwikkelen van een complimentencultuur in de klas en de hele school. Complimenten hebben een positieve invloed op het zelfbeeld van kinderen en daardoor op de relaties van kinderen onderling en met de leerkracht. De complimentencultuur kan ontwikkeld worden door het Vaardige Middel Geven. Meer informatie in deze PDF. 

• doe vooraf een ontspanningsoefening (bv. een reisje door je lichaam) om kinderen aandachtig en ontvankelijk voor het geven en ontvangen van complimenten te maken. 
• roep positieve intenties op door de wensen van de vier Hartkwaliteiten uit te spreken:
   ‘We horen bij elkaar’
   ‘We helpen elkaar’
   ‘We zijn vriendelijk voor elkaar’
   ‘We zijn blij voor en met elkaar’
• bespreek de spreuk “We zijn voor/met elkaar door complimenten te geven en te ontvangen”
   en laat kinderen eventueel de spreuk uitspreken aan de hand van bovenstaande vragen en soorten complimenten. 
• evalueer aan het einde van de dag de spreuk met de kinderen. 
• besteed elke dag even aandacht aan de spreuk aan het begin en het einde van de dag en eventueel er tussen door. Vraag bijv. wie een compliment aan wie gegeven heeft en hoe dat voelde. Vraag ook aan de ontvanger hoe het voelde. Op deze manier verankert de uitspraak zich in kinderen en wordt het meer ‘eigen’ om complimenten te geven en te ontvangen. 

• Neem de leerlingenlijst en schrijf aselect een naam op het zonnetjes-formulier van de complimenten. (zie hieronder)
• Deel de formuliertjes uit.
• Vraag de kinderen of ze complimenten willen opschrijven voor kinderen op hun formulier. Alle complimenten zijn welkom. 
• Geef kinderen de tijd om dingen op te schrijven.
• Bespreek na afloop wat de kinderen hebben opgeschreven. Neem de tijd hiervoor. Dit is een oefening op zich en kan verdiepend werken. Dit vereist dat kinderen goed naar elkaar kijken en elkaar beter gaan leren kennen.
• Hang de formulieren eventueel in de klas op, zodat er een complimentenmuur gemaakt wordt.

Kleuters en kinderen in groep 3 die niet kunnen schrijven kun je gewoon beurten geven.